Ο θεραπευτικός δρόμος νοείται ως ένας δρόμος με φορά από μέσα προς τα έξω. Ως εκ τούτου, είναι αδύνατο να πορευτούμε σ’ αυτόν χωρίς την άσκηση της ελεύθερής μας βούλησης, χωρίς συνειδητή συμμετοχή και προσπάθεια.

Όσο προφανές κι αν είναι αυτό για κάποιους, τόσο αλλόκοτο μπορεί να ακούγεται σε άλλους. Σίγουρα, η συλλογική μας συνείδηση δεν είναι αρκετά εξοικιωμένη με μια τέτοιου είδους θεώρηση της έννοιας θεραπεία. Στις μέρες μας, η ίδια η λέξη «θεραπεία» χρησιμοποιείται ευρέως για να υποδηλώσει κάτι που έρχεται έξω από εμάς, ίσως από κάποιο γιατρό ή κάποιο χάπι, στο οποίο εναποθέτουμε την ελπίδα μας για ταχεία ανάρρωση. Εξάλλου, η αυστηρά ιατρική έννοια της θεραπείας αναφέρεται σήμερα απλώς σε μέτρα που λαμβάνονται στα πλαίσια μιας ιατρικής κατάστασης, με σκοπό τον τερματισμό της, όπως για παράδειγμα μια φαρμακευτική αγωγή, μια χειρουργική επέμβαση, κτλ..

Η διεύρυνση της έννοιας, θεραπεία, έρχεται αναμφισβήτητα μόνο μέσα από μια γενικότερη διεύρυνση της συνειδητότητάς μας, σε ατομικό και σε συλλογικό επίπεδο.

Ένα από τα πρώτα μηνύματα του Εγχειρήματος Χείρωνας συνοψίστηκε στο «σύνθημα»: «Τέχνη ως θεραπεία & Θεραπεία ως τέχνη». Το χρησιμοποιήσαμε και το χρησιμοποιούμε, για να εκφράσουμε τις ευρύτερες διαστάσεις των εννοιών της θεραπείας και της τέχνης, όπως επίσης για να υπογραμμίσουμε τη μεταξύ τους σχέση.

Στην αρχαιότητα, άλλωστε, η ίδια η ιατρική θεωρούνταν αποκλειστικά τέχνη, ενώ ως τέχνη αναφέρεται και στον όρκο του Ιπποκράτη. Ταυτόχρονα, στους αφορισμούς του Ιπποκράτη, συμπεριλαμβάνεται το γνωστό απόφθεγμα: «Πριν θεραπεύσεις κάποιον, ρώτησέ τον αν είναι πρόθυμος να αφήσει όλα εκείνα που τον αρρωσταίνουν».

Η τεχνολογική μας εποχή και μια κακώς εννοούμενη επιστημονικοποίηση της θεραπευτικής διαδικασίας, μας έκανε μάλλον να επαναπαυτούμε και να πιστέψουμε ότι η θεραπεία μας είναι κάτι που συμβαίνει χωρίς εμάς, για εμάς. Κάτι που έρχεται σ’ εμάς από έξω και σχετίζεται δήθεν με την ικανότητα του εκάστοτε γιατρού ή με την αποτελεσματικότητα κάποιου φαρμάκου.

Συχνά, με την ίδια ακριβώς περιορισμένη οπτική και ευθύνη, στρεφόμαστε ακόμη και στους ολιστικούς γιατρούς και θεραπευτές ή σε κάθε άλλου είδους βοηθούς, συνοδούς και φροντιστές, αναμένοντας από εκείνους και από τις «θαυματουργές», «εναλλακτικές» τους μεθόδους, τη «σωτηρία» μας.

Ωστόσο, αν αντιστρέψουμε τη φορά της αντίληψής μας, τότε ανοίγεται μια άλλη διάσταση, ως προς την έννοια της θεραπείας. Η θεραπεία γίνεται δική μας υπόθεση και μετατρέπεται σε αυτοθεραπεία. Πήγαίνουμε ένα βήμα παρακάτω – από την πρόσκαιρη ανακούφιση του πόνου και από την εξαφάνιση των συμπτωμάτων «κάτω απ’ το χαλί», περνάμε σε μια ευρύτερη θεραπευτική οπτική:

Η θεραπεία γίνεται μια τέχνη της ζωής. Μια συνεχής βιωματική διαδικασία – μια αργή, σταθερή και συνειδητή πορεία, κατά την οποία, όλο και περισσότερα από εκείνα που μας αρρωσταίνουν, μένουν οριστικά πίσω.

για το Εγχείρημα Χείρωνας, Ανδρέας Παλαιολόγος